آیرونیِ زبانی در مقامات ابوسعید ابوالخیر

آیرونیِ‌ زبانی (verbal irony) یکی از انواعِ شناخته شده‌ی آیرونی‌ست. این پژوهش بر آن است تا با شناخت این پدیده‌ی بلاغی و دقّت در تعاریفِ آن ابتدا تعریف دقیقِ آیرونی زبانی را روشن کند و سپس کرانه‌های آن را با تفکیک میان تعریف کلاسیک و مدرن مشخّص نماید. سپس به بررسی این پدیده‌ی بلاغی در کلمات روایت شده از ابوسعیدِ ‌ابوالخیر در نوشته‌های مقامات‌نویسان بپردازد. نویسنده برآن است که بوسعید واجد اندیشه‌هایی‌ست که در تقابل با مشهورات رایج عرفانی دوران خود قرار دارد. این اندیشه ها در رفتارها و زبانی نمود یافته‌اند که کاملاً بازنمایاننده‌ی افکار او هستند.شاید هماهنگیِ اندیشه و زبان بوسعید را در آیینه‌ی مفهومِ آیرونی بهتر از هر مفهوم دیگری بتوان توضیح داد. نویسنده در این پژوهش برآن است تا با معرّفی و شناخت مفهوم آیرونی راهی به توضیح این هماهنگی ببرد.می‌توان مدّعی شد که شخصیتی که در مقامات‌ها از ابوسعید ابوالخیر ترسیم شده است یکی از بهترین شخصیت‌هایِ آیرونیک ادبیات جهان و سرآمد شخصیت‌هایِ آیرونیکِ ادب پارسی است. وی هم در اعمال و رفتارهای خویش و هم در سخنان و گفته‌های خود از رویکردی آیرونیک نسبت به جهان و هستی برخوردار است تا جایی که می‌توان موقعیت وجودیِ آیرونیکِ ابوسعید ابوالخیر را برخوردار از ذاتی آیرونیک دانست. لازم به ذکر است که تمام نمونه‌های آیرونی بوسعید ازمتن مقامات بوسعید که با عنوان«چشیدن طعم وقت» به چاپ رسیده بیرون آورده شده است.